Widowisko w hołdzie „Żołnierzom Wyklętym”
8 marca 2018
3 marca 2018 r. w Domu Kultury i Kinie Kosmos w Dębicy odbyło się teatralno-multimedialne widowisko zatytułowane „Niezłomni dla Niepodległej”, które zainaugurowało obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Dębicy. Podczas wydarzenia zorganizowanego przez dębicką Kanę, Miejski Ośrodek Kultury w Dębicy i Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, wręczone zostały medale „Za Zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej”.
Najwyższym związkowym odznaczeniem, przyznanym decyzją Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, wyróżnieni zostali: ppor. Wiesława Pawlus, kpt. Tadeusz Garstka oraz mjr Jerzy Krupa.
Wiesława Pawlus w okresie niemieckiej okupacji była łączniczką i sanitariuszką w III Zgrupowaniu Armii Krajowej Obwodu Dębica. Od 1940 r. w jej rodzinnym domu znajdowała się komenda placówki ZWZ-AK Pilzno, kryptonim „Pocisk”, której komendantem był jej starszy brat – Zygmunt Pawlus, pseudonim „Tur”, późniejszy dowódca grupy partyzanckiej „Dzwon” rzeszowskiego Inspektoratu Armii Krajowej. Wiesława Pawlus przekazywała meldunki od swojego brata oraz innych dowódców do komendy obwodu AK Dębica w Gumiskach.
Tadeusz Garstka w okresie niemieckiej okupacji należał do Szarych Szeregów na terenie powiatu dębickiego, a następnie był członkiem Armii Krajowej. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, nie godząc się na sowiecki dyktat w Polsce, wraz z braćmi zaangażował się w działalność konspiracyjną w młodzieżowej organizacji antykomunistycznej „Orlęta”. Następnie jego oddział został podporządkowany majorowi Hieronimowi Dekutowskiemu „Zaporze”. Po odejściu „Zapory” oddział operował nadal w rejonie Dębica-Mielec. W 1948 r. Tadeusz Garstka współtworzył organizację „Armia Kresów”, która działała na terenie powiatu dębickiego. Po jej rozbiciu przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego został aresztowany i osadzony na zamku w Rzeszowie. Przez wiele lat był więziony w kazamatach UB na terenie całego kraju.
Jerzy Krupa od maja 1944 do stycznia 1945 r. był żołnierzem Armii Krajowej w Okręgu Krakowskim w Inspektoracie AK Tarnów kryptonim „Tama”. W lipcu 1945 r. wstąpił do organizacji Ruch Oporu Armii Krajowej, przekształconej we wrześniu 1945 r. w Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”. Był żołnierzem oddziału Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. W 1948 r. współtworzył na terenie powiatu dębickiego organizację „Armia Kresów”. Aresztowany przez bezpiekę w lipcu 1949 r. był więziony w kazamatach UB do 1953 roku.
Medale dla weteranów Armii Krajowej wręczyli: Ryszard Żądło, prezes Okręgu Tarnów Światowego Związku Żołnierzy AK oraz kpt. Izabela Podhalańska, prezes ŚZŻAK Środowiska 5. Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej w Dębicy.
Widowisko „Niezłomni dla Niepodległej” przypomniało sylwetki bohaterów Armii Krajowej związanych z naszym regionem: Tadeusza „Bora” Komorowskiego, Antoniego Cwena, Cecylii Łopuskiej, Ludwika Marszałka oraz Adama Lazarowicza. Za scenariusz i reżyserię widowiska odpowiadają Dominika Migoń i Maciej Małozięć. Na scenie wystąpiła Grupa Artystyczna Safo w składzie: Mateusz Ciurkot, Zuzanna Grecka, Agnieszka Hodur, Dominika Jargas, Izabela Jodłowska, Mateusz Migoń, Jagoda Misiewicz, Jakub Lula, Bartosz Piątek, Emilia Pietrucha, Weronika Pych, Rafał Serafin, Wiktoria Skowron, Kamila Skrobucha, Iga Skwirut, Stefan Świstak, Emilia Węgrzyn, Patrycja Wolska, Weronika Wójcik, Kacper Wygonik, Aleksandra Występek, Oskar Zbaraza, Katarzyna Żołądź. Występom młodych artystów towarzyszyły filmy dotyczące postaci oraz wideoklipy opracowane do poszczególnych utworów. Filmy zostały przygotowane przez firmę Video Film Studio, właściciela telewizji Debica. Gościnnie w filmie udział wzięli: Patrycja Serafin, Maria Socha oraz Janusz i Piotr Szalwa z Grupy Rekonstrukcji Historycznej, a także weterani AK – członkowie Środowiska 5. Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej. Akompaniament – Piotr Madura, przygotowanie wokalne: Agnieszka Augustynowicz, dźwięk – Sergiusz Smolnicki, światło – Krzysztof Czernia. Konsultacje naukowe przy filmach dokumentalnych – dr Edyta Adamczyk-Pluta. Koordynacja projektu – Katolickie Centrum Edukacji Kana w Dębicy.
Fot. Łukasz Pas (MOK Dębica)